بررسی و تحلیل قلمروهای ژئومورفولوژیکی چاله لوت با استفاده از تکنیک gis و rs

ویژگیهای ژئومورفولوژیکی عوارض نواحی خشک حاصل پویایی و تحول پذیری خاص آنهاست . بنابراین شناخت پارامترهای موثر در تشکیل و تحول این عوارض و پایداری آنها از جمله موضوعات بسیار مهم و اساسی می باشد. یکی از اشکال مهم ژئومورفیک پلایا می باشد. پلایاها در کل به اشکال ژئومورفیک و فرو رفته و محصوری گفته می شود که در مناطق بیابانی با چهره های ویژه یافت می شود. پلایا یا دریاچه های حوضه های انتهایی ضرورتا سطحی مسطح با حداقل ناهمواری داشته و به طور متعدد در نواحی خشک و نیمه خشک دنیا یافت می شوند. کویر لوت به صورت دریایی از شن و ریگ و خاک فراوان است که باید آن را به عنوان خشک ترین و شدیدترین پهنه های کویری فلات ایران بیان داشت. می توان گفت در چاله منزوی لوت شرایطی وهم انگیز و حیرت آور با تمام قدرت و ابهت خودنمایی می کند، همه چیز در این چاله پهناور خاموش و مرده به نظر می رسد. پدیده های ژئومورفولوژیکی این پهنه نشاندهنده نوسانات اقلیمی و به تبعیت آن نوسان در چرخه شکل زایی این دشت در بستر زمان می باشند، این نوسانات سبب گردیده که محیط بکر و دست نخورده آن بهترین مکان برای شناخت ویژگیهای ژئومورفولوژی نواحی خشک و حتی نوسانات اقلیمی باشد. از طرفی این عوارض طبیعی با یک سیستم مدیریتی مناسب می توانند گردشگران زیادی را جذب کرده و عاملی جهت توسعه اقتصادی و اجتماعی آن باشند. لوت با مساحتی بیش از 160000 کیلومتر مربع یکی از بزرگترین پلایاهای ایران است که در شرق کشور واقع شده است. هدف در این پژوهش شناسایی، تفکیک و طبقه بندی واحدهای فرمی پلایای لوت بر اساس نظریه سلسله مراتبی با تکیه بر تکنیک سنجش از دور و gis است. جهت دستیابی به این هدف از اطلاعات زیادی استفاده شده که عبارتند از: تصاویر ماهواره ای etm+، نقشه های توپوگرافی، نقشه های زمین شناسی، و مهمتر از همه استفاده از داده های مدل رقومی زمین dem با دقت 30 متری. پس از تعیین محدوده مطالعاتی با استفاده از داده های موجود اقدام به تهیه نقشه های مختلفی گردید تا دید بهتری نسبت به منطقه ایجاد گردد. بر اساس نتایج به دست آمده، با توجه به نظریه سلسله مراتبی منطقه مطالعاتی از سه منظر ارتفاعات، دشت سر و پلایا تشکیل شده است. از مهمترین عوارض شناسایی شده در منظر دشت سر می توان به وجود بیش از 435 مخروط افکنه اشاره کرد. از جمله ژئوفرمهای شناسایی شده در منطقه مطالعاتی می توان به نبکا، کلوت، تپه ماسه ای، دشت ریگی، تپه شاهد، پلیگون های نمکی، گسل، شوره زار اشاره کرد. همچنین ژئوفرم های منطقه نیز در هر سه واحد کوهستان، دشت سر و پلایا متاثر از فرم و جایگاه زمین ساختی منطقه به وجود آمده اند که ژئوفرم های واحد پلایا دارای فرم های منحصر به فردی هستند که نقش تعیین کننده ای در منطقه دارند. پس از تهیه نقشه های موجود نهایتاً نقشه ژئومورفولوژی منطقه مطالعاتی تهیه گردید که به خوبی می تواند واقعیت های ژئومورفولوژی منطقه را نمایش دهد.